رادیو جوانی که دوست دارم

یک سال پیش از حمله متفقین به ایران (سال 1319) رادیوی ایران تأسیس شد و اداره آن به سازمانی که اداره کل انتشارات و تبلیغات نامیده شد واگذار گردید. آنگاه در اراضی اطراف میدان مشق در قسمت غربی ساختمان بانک رهنی خانه نوسازی را اجاره کردند و بدین ترتیب برای نخستین بار در ایران چنین تشکیلاتی برای اداره کردن فرستنده رادیویی دولتی تأسیس گردید و کارمندان را هم از میان فرهنگیان شایسته و با ذوق انتخاب کردند و از وزارت فرهنگ یا سایر وزارتخانه ها به اداره کل «انتشارات و تبلیغات» منتقل کردند. آنگاه با توجه به سایر وظایف این اداره اداراتی که نام برده می شوند تحت نظر «اداره کل انتشارات و تبلیغات» قرار گرفت.

 

مرکز فرستنده رادیو تهران یا کلاه فرنگی
بیش از نیم قرن از قدمت ساختمان موسوم به کلاه فرنگی می گذرد، این ساختمان در جوار دو ساختمان مرتفع در محوطه باغ بی سیم قرار گرفته است. این بنا در دوره یی احداث شده که اطراف آن را باغ های مصفایی احاطه کرده و جاده آن خاکی بود و به شمیران وصل می شد. در آن زمان این محل به نام باغ بی سیم معروف بود.

 

ساختمان های اطراف کلاه فرنگی همه مخابراتی بودند و از این بنا، بعدا به عنوان ایستگاه رادیویی استفاده می شد.
ایستگاهی که زمانی قلب تپنده کشور بود و هر گونه خرابی و خاموشی در آن به منزله قطع ارتباط تهران یا سراسر ایران و جهان بود.
ساختمان کلاه فرنگی بعد از راه اندازی ایستگاه رادیو به طور کامل در اختیار هنرمندان و مجریان برنامه و دست اندرکاران رادیو قرار گرفت.
نخستین دکل موج بلند به ارتفاع 120 متر در (1379) پایه نصب شد و در بیست و چهارم اردیبهشت 1304 دستگاه 20 کیلو واتی موج بلند نصب گردید و در ششم اردیبهشت 1305کار بی سیم با پخش تلگرافی برای دعوت عمومی برای همکاری به کشورهای مختلف جهان افتتاح شد. در سال 1307 نصب دو دستگاه موج کوتاه آغاز و در سال 1309 از آنها بهره برداری و مرکز گیرنده به نجف آباد تهران و مرکز مخابرات به میدان توپخانه منتقل شد. طبق مقرارت ایران ورود دستگاه های مخابراتی و استفاده از آنها تنها در حیطه مسئولیت وزارت پست و تلگراف و تلفن بود. این مساله را میتوان از مکاتبه شخصی به نام داوود موشه لازار و دایره تجارت داخلی وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه دریافت : اقای داوود موشه لازار، در جواب مراسله شما مورخه 14 ژوئن 1929(خرداد 1308) راجع به تاسیس دستگاه رادیو در ایران ، اشعار می دارد «که ورود دستگاه تلگراف و تلفن بیسیم گیرنده و یا مخابره کننده مطالب و الات و اسباب ان جز برای اداره تلگراف بیسیم دولت وقت به طور کلی ممنوع است ، لکن وارد کردن و استفاده از دستگاه های « رادیو کنیر» که فقط برای شنیدن نغمات به کار می رود و همچنین تاسیس سینمای ناطق در ایران با رعایت مقررات مربوط مانعی ندارد» و بدین ترتیب مقدمات تأسیس رادیو تهران فراهم شد.

 

بعد از صدور فرمان تأسیس رادیو، قرارشد از دو فرستنده موج کوتاه 20کیلوواتی و متوسط 2کیلوواتی وزارت پست و تلگراف و تلفن، که برای ارسال تلگراف بی سیم توسط کارخانه آلمانی تلفنکنtelefunken در بی سیم قصر، نصب شده بود استفاده شود. برای آمادگی پخش برنامه پس از افتتاح رادیو جمعی ازاستادان و نویسندگان از جمله: استاد سعید نفیسی و دکترذبیح الله صفا یک سلسله گفتارهای ادبی، تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی را قبلاً تهیه کرده بودند به طوریکه احتیاجات رادیو را برای مدت سه ماه تأمین می کرد. کارهای فنی رادیو با وزرات پست و تلگراف و تلفن بود و امور مربوط به دستگاههای فرستنده و استودیو زیرنظر رئیس کل بی سیم اداره می شد.

 

بودجه رادیو که فقط هشتاد هزارتومان در سال 1319 بود توسط سازمان پرورش افکار تأمین می شد. بعد از فراهم شدن مقدمات، بالاخره رادیو در ساعت ده با مداد روز4 اردیبهشت 1319افتتاح شد. در شروع کار ساختمان رادیو از دو طبقه در بی سیم قصر تشکیل می شد، که طبقه اول شامل یک اتاق انتظار و دستگاههای فرستنده و تقویت کننده بود و طبقه دوم ازیک اتاق که با نصب پرده درسقف و دوجداره کردن در ورودی و خروجی و سیمان کاری دیوارهای داخلی به صورت استودیو درآمده بود. تا سال 1342که کل تشکیلات رادیو به وزارت اطلاعات منتقل شد و همچنین تا ایجاد «سازمان رادیو تلویزیون» در سال 1350 ادامه داشت. اداره و تشکیلات رادیو به این نامها خوانده می شد: « انتشارات و تبلیغات»، « رادیو و خبرگزاری»، «انتشارات و رادیو»، «انتشارات و اطلاعات و «اداره کل انتشارات و رادیو».
از سال 1319 تا سال 1327 برنامه های رادیو در همان استودیوی اولیه اجرا و پخش می شد. در این زمان یک دستگاه اتومبیل گویندگان و سایر دست اندرکاران را به محل کار خود یعنی رادیو منتقل می کرد.

برنامه های رادیو :
در زمان تاسیس رادیو برق تهران شبانه روزی نبود، از این جهت برنامه های رادیو هم محدود به ساعات معینی می شد. بدین ترتیب رادیو ایران که در اردیبهشت 1319 افتتاح شده بود در روز فقط 2 برنامه داشت.
بخش اول: ساعت 12 تا 30/13 و بخش دوم : از ساعت 18 تا 30/22. در بخش اول و دوم هر روز چهار گفتار خوانده می شد و هر گفتار به مدت 15 دقیقه بود سپس چند صفحه موسیقی پخش می شد.

 

 صدای جمهوری اسلامی ایران
رادیو در ایران طی سابقه 58 ساله اش فراز و نشیب های فراوان و حوادث تلخ و شیرین بسیاری را پشت سر نهاده است. طی سالهایی که لوازم فرهنگ مکتوب (کتاب، روزنامه و ...) هنوز از گستردگی کافی در میان مردم برخوردار نبود، رادیو به عنوان یک رسانه اثرگذار از یک سو منبع دریافت اطلاعات و اخبار مربوط به رویدادهای داخلی و خارجی و از سوی دیگر وسیله ای برای پر کردن اوقات فراغت قشرهای گوناگون جامعه بود.
رادیو در جمهوری اسلامی ایران نسبت به سایر رسانه ها برد و پوشش بیشتری دارد و اینک امواج رادیو به دور افتاده ترین نقاط کشور راه یافته است و امکان برقراری ارتباط با مردم را دارد.
از دیگر ویژگیهای رادیو، خودکفایی آن در تولید برنامه است؛ به گونه ای که نیازی به خرید برنامه از خارج ندارد. به همین دلیل تطابق برنامه های رادیویی با ارزشها و باورها و مؤلفه های گسترده ای در زمینه ارتقای سطح کیفی و افزایش کمی برنامه های رادیویی انجام گرفت؛ چنان که در سال 1356 ش. تنها شبکه فعال رادیویی کانال اول رادیو بود در کنار آن، کانال دوم رادیو و هفده مرکز شهرستان، فعالیت رادیویی محدود داشتند.
در سال 1368ش. علاوه بر شبکه سراسری رادیو، رادیو قرآن نیز با سه ساعت تولید و شش ساعت پخش (سه ساعت تکراری) فعال بودند.
در سال 1372 ش. شبکه اصلی و فعال رادیو، شبکه اول سراسری بود و علاوه بر آن، شبکه دوم و رادیو قرآن با زمان پخش بسیار محدود مشغول فعالیت بودند.
رادیو تهران و رادیو پیام نیز پخش برنامه های خود را از نیمه دوم همین سال آغاز کردند.

 

توسعه برنامه ها و شبکه های رادیویی طی سالهای 1372 تا 1376 ش. بسیار شتابدار و چشمگیر بوده است؛ به گونه ای که در پایان سال 1376 تعداد شبکه های فعال رادیویی در معاونت صدا به هفت شبکه افزایش یافت. این شبکه ها به قرار زیر است:
• شبکه سراسری
• شبکه جوان
• شبکه قرآن
• شبکه تهران
• شبکه پیام
• شبکه فرهنگ
• شبکه معارف
• شبکه ورزش
• شبکه سلامت
• شبکه صدای آشنا
• رادیو گفتگو


منبع:irib.ir